Nieuw interview in De Stentor: De directeur van Lelystad Airport over de toekomst van de vakantieluchthaven.

,,Op alle slot-gecoördineerde vliegvelden in Nederland bestaan gigantische wachtlijsten. Als wij straks slots (de tijdsperiode waarin een vliegtuig mag opstijgen of landen, red.) gaan uitgeven, maak ik me echt nul zorgen of airlines hier wel naartoe willen komen, integendeel.”

Dat airlines op nieuwe slots afkomen is logisch, maar hoe krijgt u ze zover dat ze Schiphol verlaten en naar Lelystad komen, want dát is het idee van een overloopluchthaven.
,,Via marktwerking, omdat de klant erom gaat vragen. Concurrentie zal daarin haar werk doen. Als één airline zegt: ik stap met mijn vakantievluchten over naar Lelystad, om vanaf Schiphol mainport bestemmingen te gaan vliegen – want dat kán – dan zul je vanzelf zien dat andere airlines volgen.”

Er zijn mensen die het bizar vinden om in tijden van klimaatcrisis een nieuw vliegveld te openen. Hoe kijkt u daar naar?
,,Ik hoor natuurlijk ook kritische geluiden over luchtvaart en termen zoals vliegschaamte. Uit onderzoek van het ministerie blijkt dat 66 procent van de Nederlanders positief is over luchtvaart. Dat is een ruime meerderheid, maar het percentage daalt wel. Dat motiveert me juist. Als je een luchthaven als deze in gebruik neemt, moet je dat zorgvuldig doen. In goede samenwerking met de lokale omgeving. Luisteren naar zorgen die er leven en daar ook echt iets mee doen. Ik denk dat we dat gedaan hebben.”

Is een extra vliegveld wel nodig?
,,Ik zie dat er veel vraag is naar vliegen. Mensen willen graag op vakantie of op familiebezoek. Het vliegverkeer is in coronatijd drastisch gedaald, maar zit inmiddels weer bijna op het oude niveau. De wens van veel mensen om te vliegen moeten we op een nette manier faciliteren, bijvoorbeeld met schonere en stillere vliegtuigen.”

Als Lelystad Airport open mag, hoeveel tijd is er dan nog nodig voordat de eerste vakantievlucht naar Zuid-Europa vertrekt?
,,We hebben nog negen tot twaalf maanden nodig. Dus stel dat het kabinet in de eerste helft van het nieuwe jaar een positief besluit neemt, dan kunnen we op 1 april 2026 van start.”

Wat moet er nog gebeuren voordat het zover is?
,,De basisinfrastructuur is klaar. Er staat een nieuwe terminal, de start- en landingsbaan is verlengd, luchtverkeersleiders zijn actief vanuit de verkeerstoren en er zijn voldoende parkeerplaatsen. Met de Vermaat Groep hebben we een contract gesloten, die gaat de horeca op de luchthaven exploiteren. In de wachtruimte, als je door de security-poortjes bent, komt een soort markthal met verschillende kraampjes waar je kunt eten en drinken. Die faciliteiten moeten nog wel gebouwd worden. Verder moeten we onze eigen operatie in orde maken, denk aan security, bagage en afhandeling.”

Jullie moeten aan twee randvoorwaarden voldoen om open te mogen: een natuurvergunning verkrijgen en het probleem met de laagvliegroute boven Oost-Nederland oplossen.
,,Dat zijn inderdaad de twee randvoorwaarden die minister Mark Harbers, de voorganger van Barry Madlener, stelde. De natuurvergunning verwachten we begin 2025 te krijgen. We hebben voldoende stikstofruimte omdat we de rechten van enkele boeren hebben gekocht. Die rechten hebben we niet allemaal zelf nodig. We hebben Flevoland en Gelderland toegezegd dat we de overgebleven stikstofruimte gratis beschikbaar stellen. De provincies mogen zelf weten wat ze ermee doen. Dat hebben we trouwens niet zelf bedacht. Een buurvrouw van de luchthaven zei me: als jullie rechten overhouden, waarom geven jullie die dan niet weg? Dat vond ik een briljant idee.”

Om de laagvliegroute boven Oost-Nederland bestaan veel zorgen, hoe lossen jullie dat probleem op?
,,Het gaat om een aansluitroute naar Lelystad Airport, een stukje van 22 kilometer tussen Lemelerveld en Zwolle waar op 1800 meter hoogte gevlogen zou worden. In de volksmond is die de laagvliegroute gaan heten. Wij hebben voorgesteld om deze laagvliegroute niet te gebruiken en naderende vliegtuigen via het IJsselmeer of Duitsland te laten vliegen. Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL, red.) heeft ons voorstel in opdracht van de vorige minister onderzocht en geconcludeerd dat het kan. Daarmee is het probleem van de laagvliegroute opgelost. De minister moet daarover nog wel een besluit nemen.”

Deze oplossing is alleen mogelijk tot maximaal 10.000 vliegbewegingen per jaar, maar Lelystad Airport wil uiteindelijk doorgroeien naar 45.000.
,,Dat klopt, maar vooralsnog zijn al onze inspanningen gericht op maximaal 10.000 vliegbewegingen. Als we straks een natuurvergunning krijgen, is dat ook ons plafond. Hoe de vliegroutes eruitzien als we meer vliegbewegingen maken, valt nu niet te zeggen. Daarvoor is een herziening van het luchtruim nodig.”

Snapt u de bezwaren in Oost-Nederland tegen de laagvliegroute?
,,Als mensen vrezen voor overlast, dan neem ik die zorgen serieus. Dat doe ik onder meer door de feiten te benoemen. De laagvliegroute bij Lemelerveld zou gemiddeld zes of zeven vliegtuigen per dag verwerken. Op veel plekken in Nederland wordt er op vergelijkbare hoogte gevlogen en soms lager. Boven Almere loopt bijvoorbeeld een naderingsroute van Schiphol en die is 900 meter hoog. Is 1800 meter zoals bij Lemelerveld dan laag? Ik vind van niet, maar veel mensen die er wonen vinden van wel.”

U heeft het steeds over één laagvliegroute, die boven het Vechtdal. Op de Veluwe denken veel mensen daar anders over. Daar loopt een vertrekroute van Wezep naar Apeldoorn en ook daarvan verwachten actiegroepen zoals Red de Veluwe veel overlast.
,,Toen de vertrek- en naderingsroutes van Lelystad Airport in 2017 bekend werden, waren er veel zorgen. Op basis van die zorgen heeft LVNL meer dan 1700 kilometer aan vliegroutes aangepakt, zo óók de vertrekroute boven de Veluwe. Daar zou aanvankelijk op 1800 meter gevlogen worden, maar het is gelukt om vertrekkende vliegtuigen sneller te laten klimmen naar 2700 meter. In mijn ogen zijn de zorgen op de Veluwe serieus genomen en heeft LVNL knap werk verricht. Hoe sneller vliegtuigen hoog zitten, hoe minder overlast mensen ervaren.”

Veel inwoners van de Veluwe zijn er allerminst gerust op.
,,Er zullen altijd mensen zijn die een nieuw vliegveld niet zien zitten of niet akkoord zijn met de aanpassingen die aan de vliegroute zijn gedaan. En dat mag. In deze wereld is het een utopie om iedereen tevreden te stellen. Ik kan alleen maar zeggen dat wij de zorgen van inwoners op de Veluwe heel serieus nemen en dat de vertrekroute beduidend hoger ligt dan aanvankelijk de bedoeling was. Als er dan nog een groep mensen is die daar een probleem mee heeft, ja dat kan.”

Red de Veluwe zegt dat door de vliegroute van Lelystad Airport de enige nog echt stille plek van Nederland om zeep wordt geholpen.
,,Als zij dat zo ervaren, dan is dat zo. Ik denk er zelf anders over.”

Voorheen is altijd gezegd dat Lelystad Airport pas vanaf 16.000 vliegbewegingen geld verdient, tot die tijd zou het vakantievliegveld verlies lijden. Plotseling is dat niet meer zo. Heeft u een toverstafje?
,,De vorige business case komt uit 2014. We zijn tien jaar verder en er is veel veranderd. Er zijn schonere en grotere vliegtuigen op de markt. Dat betekent meer passagiers per vlucht. Ook zullen onze havengelden hoger zijn dan we voorheen dachten. We willen niet een goedkope luchthaven zijn, maar een eerlijke prijs vragen voor vliegen. In de herijkte business case komt naar voren dat we bij 10.000 vliegbewegingen levensvatbaar zijn.”

Actiegroepen zeggen dat u de cijfers bewust positiever voorstelt om politiek draagvlak te krijgen.
,,Dat is niet aan de orde. Wij zijn een commercieel bedrijf en onze eigenaar Royal Schiphol Group ook. Als Lelystad Airport bij 10.000 vliegbewegingen niet winstgevend zou zijn, hadden we nooit een natuurvergunning met dit plafond aangevraagd. Dat zou onverantwoord zijn. We hebben immers niet de garantie dat we ooit meer mogen vliegen, al is dat natuurlijk wel onze wens.”

Een van de argumenten van minister Madlener om de opening van Lelystad Airport serieus te overwegen, is dat er al voor ruim 200 miljoen euro is geïnvesteerd. Er ligt een kant-en-klaar vliegveld, zonde om niet te gebruiken – stelt hij. Dat is maar de halve waarheid, toch?
,,Er ligt een gebruiksklaar vliegveld voor maximaal 10.000 vliegbewegingen. Alle bestaande faciliteiten zijn daarop ingericht. Maar willen we ooit doorgroeien naar 45.000, dan zal er opnieuw geïnvesteerd moeten worden, dat klopt. Een grotere terminal, meer gates en meer opstelplaatsen voor vliegtuigen. We hebben een beeld hoeveel dat nog gaat kosten, maar het is niet relevant om nu bedragen te noemen. Die zijn straks misschien weer achterhaald. We richten ons eerst op opening van het vakantievliegveld voor 10.000 vliegbewegingen. Hoe het daarna verder gaat, is van latere zorg.”

De komende maanden zijn cruciaal en na vier keer uitstel en jaren van vertraging zal definitief duidelijk worden of het vakantievliegveld er komt. Voelt u spanning?
,,Fysieke spanning voel ik niet. Misschien komt dat ook omdat ik optimistisch ben over onze kansen. Ik reken op een betrouwbare overheid die haar belofte nakomt. Wij voldoen straks aan alle gestelde voorwaarden, dus ik ga ervan uit dat Lelystad Airport eindelijk open gaat.”