20 januari 2023 | Het is rond, Lelystad Airport heeft de benodigde stikstofrechten opgekocht voor de ontbrekende natuurvergunning. Daarvoor heeft Schiphol Group van twaalf boerenbedrijven stikstofrechten opgekocht. De scepsis onder boeren is groot. Maar wat betekent dit voor de luchthaven?
“Het is goed om feit en fictie uit elkaar te houden”, zegt Jan Eerkens, die sinds augustus vorig jaar CEO van Lelystad Airport is. ,,De boeren en de luchthaven worden steeds tegenover elkaar gezet, maar zo zit het niet.” Hij legt uit dat de luchthaven lang op de handen heeft gezeten als het gaat om het verkrijgen van stikstofrechten. In 2020 werden ze regelmatig benaderd door boerenbedrijven die hun stikstofrechten aanboden.
,,Sinds twee maanden is dat ongeveer om de dag. Het beeld dat Schiphol-stikstofmakelaars in een zwarte Mercedes boerenerven komen oprijden om boeren van hun rechten te beroven, dat klopt niet. We hebben dit samen met en op initiatief van boerenfamilies gedaan.”
Rekensommetje
Bovendien, zo legt hij uit heeft Lelystad maar een beperkt aantal rechten nodig. Hij maakt een globaal rekensommetje, van de 100 rechten gaan er dertig naar de natuur, zij zelf hebben er vijftig of zestig nodig en wat overblijft gaat terug naar degenen die het meeste nodig hebben. ,,De PAS-melders, in Flevoland bijvoorbeeld. Wij hebben boerenbedrijven als buren, we zouden hen graag helpen. Daarover gaan we graag het gesprek met de provincies Flevoland en Gelderland aan.”
Hoe dat er uit gaat zien, dat weet hij nog niet. ,,Dit is de intentie, dit is hoe wij in de wedstrijd zitten.”
Harold Zoet van LTO Noord is verrast door het voorstel van Eerkens. ,,Dat klinkt heel sympathiek. Maar ik vind wel dat het eigenlijk de verantwoordelijkheid van het Rijk is om dit op te lossen. Er zijn 2000 PAS-melders.”
Harold Zoet. © Henri van der Beek
De meeste boeren die zijn uitgekocht door Schiphol komen van de Veluwe en de Kop van Overijssel, weet Zoet. ,,Daar bestaan grote zorgen, vooral ook onder bewoners dat de stikstofrechten van boeren hier worden uitgekocht om straks via vliegtuigen weer terug te keren.”
Wantrouwen in overheid
Maar het grootste probleem is het wantrouwen in de overheid, omdat, zo stelt hij, is beloofd dat PAS-melders als eerste geholpen zouden worden. ,,Wanneer het Rijk er belang bij heeft kan het heel snel, maar als het om PAS-melders gaat niet.” Ook de provincies lopen tegen het Rijk aan. ,,Er liggen veel aanvragen van boeren die uitgekocht willen worden bij de provincies Gelderland en Overijssel, maar die hebben geen geld.”
Landelijk LTO-voorman Sjaak van der Tak zei het bij de Grüne Woche in Berlijn: ‘als de problematiek van de PAS-melders niet wordt opgelost, gaan we niet aan tafel.’ In april moet er een Landbouwakkoord liggen, maar Zoet betwijfelt ook of ze nog aan de stikstoftafel gaan.
Sjaak van der Tak, voorzitter van LTO Nederland. © ANP / ANP
Dat Schiphol al die stikstofrechten heeft kunnen bemachtigen voelt ‘flink beroerd,’ zegt ook Nico Verduin van LTO Noord regio West. ,,Het probleem is dat er boerenstikstof wordt ingeruild door industriestikstof. De effecten van de schadelijkheid van beide stikstoffen zijn niet hetzelfde. Ook Remkes heeft in zijn rapport gewaarschuwd dat er een schot moet komen tussen de twee stikstoffen NH3 en NOX. Maar het kabinet kwam niet met maatregelen. De overheid is voor 80 procent eigenaar van Schiphol en dit gebeurt nu toch. Dat vind ik niet kunnen.”
Laagvliegroute
Dat de luchthaven nu een natuurvergunning kan krijgen betekent dat er één hobbel van de twee genomen is, voordat opening mogelijk is. Lelystad Airport-CEO Jan Eerkens legt uit dat de minister juni vorig jaar de opening met twee jaar heeft uitgesteld en vóór opening moet voldoen aan twee randvoorwaarden: de natuurvergunning en de laagvliegroute moet omhoog. En de opening an sich is nog een politieke hobbel, voegt hij toe.
Die laagvliegroute, of naderingsroute gaat om een stuk van 30 kilometer vanuit de hoek Zwolle-Lemelerveld. ,,Als ik hoor ‘laagvliegroute’ dan lijkt het of je je schoorsteen moet vasthouden als er een vliegtuig overkomt, maar het is op een hoogte van 1800 meter, 6000 voet. Terwijl in Almere het 3000 voet is. Dus laag? Ja, maar hoger dan in Almere.”
De naderingsroute ligt ‘uit zijn circle of influence’, want die wordt bepaald door de minister van I en W en de Nederlandse luchtverkeersleiding. ,,Dat is een ingewikkelde puzzel waarvan ik niet kan zeggen hoe de kansen liggen.”
Spookluchthaven
Dat Lelystad airport ‘spookluchthaven’ wordt genoemd vindt hij curieus, want het bestaat al 50 jaar en er waren vorig jaar 85.000 vliegbewegingen. Als de luchthaven straks open gaat voor vakantievluchten, zal het in eerste instantie gaan om 10.000 vluchten de eerste vier jaar. Waarin er per jaar langzaam wordt opgebouwd. ,,Uiteindelijk, als de luchthaven volwassen is over vijftien jaar, zullen er 45.000 vluchten mogelijk zijn.”
Maar, deze stikstofrechten zijn alleen voor die eerste 10.000 vluchten. Eerkens: ,,Als er meer ruimte nodig is hopen we die wel landelijk te kunnen kopen via de Stikstofbank, zoals het eigenlijk ook nu had gemoeten.”
Het laatste woord is er nog niet over gezegd. Tenminste, De Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen (SATL) van Dalfsenaar Leon Adegeest gaat absoluut kijken naar de middelen om opening van de luchthaven tegen te houden. ,,Dat Schiphol de stikstofrechten opkoopt is een dikke middelvinger naar de democratie. Die slapheid van de overheid, dat ze de gaten in de wet gecreëerd hebben, waardoor dit kon, vind ik werkelijk ongelooflijk. Ik krijg er een heel ongemakkelijk gevoel bij.”